Hista.pun.pl

Kultura średniowiecza dzieli się na 2 okresy: romański i gotycki


W kresie romańskim zaistniały znaczące zmiany zarówno w aspektach kultury i sztuki chrześcijańskiej. Zachodnia Europa powoli odradzała się kulturalnie po upadku zachodniego imperium rzymskiego, nadchodził zmierzch barbarzyństwa. Najwcześniejsze zmiany są widoczne w okresie renesansu karolińskiego związanymi z panowanie Karola Wielkiego. Rozpoczął reformę swojego państwa od nacisku na edukacje. Wykorzystał on w tym celu najlepiej wykształconych w owym czasie zakonników Irlandzkich. Postawił na tworzenie licznych szkol przyklasztornych, oraz zmusił biskupów do zakładania szkol katedralnych w diecezjach. Do nowych szkol mogli uczęszczać nie tylko przedstawiciele duchowieństwa, ale i zwykli świeccy obywatele. Nauka odbywała się w oparciu o siedem sztuk zwanych wyzwolonymi tzn. gramatykę, retorykę, dialektykę, arytmetykę, geometrie, astronomie i muzykę. Oprócz zreformowania szkolnictwa Wielki Karol wspierał rozwój literatury a konkretnie licznych kronik ukazujących dzieje życia panującego w tym czasie do historii przeszło dzieło historyka Reinharda, który opisał życie Karola. Wiele wzorców w sztuce szukano w kulturze antyku, jednocześnie szukając własnych inspiracji. Widać to głównie w architekturze, głównie skupiano się na budowlach sakralnych, czego piękny i zachowanym dowodem jest wnętrze kaplicy pałacowej w Akwizgranie.
Czasy upadku państwa karolińskiego przypadające na okres od IX wieku do X przyczyniły się do przestoju w dynamicznym rozwoju kultury. Postęp odnotujemy dopiero w XI wieku ludność, społeczeństwo wyraża zmianę własnego światopoglądu poprzez dążenia do uwolnienia się z partykularyzmu, lekarstwem okazały się liczne pielgrzymki religijne i wyprawy krzyżowe. Dokonuje się znaczący postęp w szkolnictwie, powstają pierwowzory późniejszych uniwersytetów w Oksfordzie, oraz w innych osadkach takich jak Paryż, Bolonia czy Chartres. Powstają nowe prądy filozoficzne ich twórcami są Abelard żyjący w latach 1079 - 1142 a także Bernard z Clairvaux, który żył w latach 1091 do 1153 roku. Literatura kształtuje nowe gatunki poezji głównie o tematyce religijnej a także świeckie utwory u chwale rycerzy gatunek znany jako epos rycerski ( znana "Pieśń o Rolandzie"). Aczkolwiek najpełniej rozwijają się architektura, bogacenie się nowych państw europejskich pozwala im na wznoszenie coraz to wspanialszych budowli. W wieku XI realizowane jest wiele dużych przedsięwzięć głównie o charakterze sakralnym. Tak narodził się nowy styl w architekturze na południu Francji, zwany stylem romańskim, przenikający zarówno tradycjami rzymskimi i kultura wschodu zaczerpnięta z podbitej przez arabów Hiszpanii. Budowle z tego okresu jako cechy charakterystyczne posiadają; masywne sklepienia kolebkowe i krzyżowe, grube kamienne mury z niewielka liczba okien. Wewnątrz panował raczej półmrok a dekoracje ograniczały się do rzeźb lub płaskorzeźb ewentualnie malowideł na ścianach.


Okres gotycki






XIII wiek

Rewolucyjne zmiany przyniósł następnie wiek XIII dla średniowiecza i jego kultury. Kształtują się pierwsze uniwersytety o zawężonych specjalizacjach naukowych, dla przykładu uniwersytet w Paryżu specjalizuje się w sztukach wyzwolonych i teologii, Bolonia w prawie a Salerno w naukach medycznych. Sama nazwa pochodzi od łacińskiego "universitas", co oznaczało tworzenie własnej korporacji zarówno przez profesorów i studentów, cieszyły się one licznymi przywilejami papieskimi i monarszymi. Do najbardziej znanych oprócz wyżej tu wymienionych należały; Cambridge założony w 1209 roku, Oksford z 1214 roku, Padwa z 1222 roku.

W dziedzinie filozofii dochodzi do przełomu powstaje scholastyka, do której filozofie średniowiecznej europy dochodzą na podstawie źródeł z pism Arystotelesa. Dzieła Arystotelesa docierają do łacińskiej europy dzięki wiedzy arabskich filozofów w osobach m.in. Awicenna i Awerroesa. Powstają nowe kierunki w filozofii, filozofia chrześcijańska bazuje na dokonaniach św. Augustyna, który był zafascynowany filozofia platońska, później kościół zdecydował się na zaakceptowanie filozofii św. Tomasza z Akwinu. Św. Tomasz z Akwinu żyjący w latach 1225 do 1274 roku stworzył interpretacje dziel Arystotelesa dla potrzeb chrześcijaństwa.


Postęp w innych dziedzinach kultury dotarł także do architektury. Koniec XII wieku przyniósł fundamentalne zmiany w technice budowania, nowe wynalazki w postaci cegły a także możliwości tworzenia żebrowego sklepienia a także na stosowanie luku ostrego. Były to innowacje, które dały artystom nowe możliwości architektoniczne, budowle mogły być wznoszone na większe wysokości, a w ścianach zaczęły królować duże okna często zdobione witrażami styl ten nazywano gotyckim.

Rzeźbiarstwo wyodrębniło się jako samodzielna sztuka nie tylko na potrzeby dekoracyjne. Zaczęto rzeźbić motywy zaczerpnięte z żywego świata. W malarstwie powiększa się gama kolorów, rozjaśniając i ubarwiając dotychczasowe malowidła. W 100 lat później następują kolejne zmiany zwiastujące nadejście nowego nurtu renesansu. Filozofia powoli odrzuca powoli poglądy św. Tomasza, pojawia się sceptycyzm scholastyczny stworzony przez filozofa Wilhelma Ockhama. Nurt oparty na obalaniu podejścia, w którym rozum udowadnia prawdę przyczynił się do późniejszego obalenia scholastyki panującej za czasów średniowiecza. W literaturze zmianę tematyki i zainteresowań, zwiastujących nadejście nowej epoki, tworzą prekursorzy w osobach autora " Boskiej Komedii" Dante Aligheriego, żył w latach 1265 do 1321 a także Francesco Petrarca żyjący w latach 1304 do 1374 roku piszący renesansowe sonety.

Postępowało zafascynowanie odkrywana na nowo sztuka i kultura antyku.

Malarstwo zrywa z panującymi do tej pory kanonami zaczyna czerpać inspiracje z natury. Przedstawicielem nowego nurtu był wybitny malarz i rzeźbiarz był Giotto żyjący w latach 1266 do 1334. Architektura zapanował gotyk, który zaczął przegrywać z wzorcami antyku w architekturze w XV wieku, dając się wyprzeć renesansowi.